Fra en annen virkelighet

Har lest nokre dikt av Gunvor Hofmo i det siste, som beskriv depresjon og einsamheit på ein utrulig sterk måte. Det er sånn det føles. Det er sånn det er.

Fra en annen virkelighet

Syk blir en av ropet om virkelighet.
Altfor nær var jeg tingene,
slik at jeg brant meg igjennom
og står på den andre siden av dem,
der lyset ikke er skilt fra mørket,
der ingen grenser er satt,
bare en stillhet som kaster meg ut i universet av ensomhet,
og av uhelbredelig ensomhet.

Se, jeg svaler min hånd i kjølig gress:
Det er vel virkelighet,
det er vel virkelighet nok for dine øyne,
men jeg er på den andre siden
hvor gresstrå er kimende klokker av sorg og bitter forventning.
Jeg holder et menneskes hånd,
ser inn i et menneskes øyne,
men jeg er på den andre siden
der mennesket er en tåke av ensomhet og angst.

Å, om jeg var en sten
som kunne rumme denne tomhetens tyngde,
om jeg var en stjerne
som kunne drikke denne tomhetens smerte,
men jeg er et menneske kastet ut i grenselandet,
og stillheten hører jeg bruse,
stillheten hører jeg rope
fra dypere verdner enn denne.

FRA EN ANNEN VIRKELIGHET (1948)
GUNVOR HOFMO

Meg og bøker. Meg og livet.

Eg har mange gode bøker eg har byrja på, men aldri klart å lest ferdig. Når dei siste sidene er igjen, så stoppar eg. Mistar interessa kanskje. Eg orkar iallefall ikkje lese resten. Orkar ikkje at det skal ta slutt.

Eg hatar når noko flott sluttar, når ei hending endar og eg må vende tilbake til mitt nitriste liv. Når eit tv-program sluttar. Eit godt måltid er havna i magen og du er stappmett og ekkel. Når du veit du må heim, men skulle ønske du kunne vore med han resten av kvelden. Natta. Livet.

Eg hatar når noko tar slutt og eg blir åleine med meg sjølv igjen. Utan boka. Utan maten. Utan han.

Åleine. Med meg sjølv.

Når eg klør

Eg har eit jævla utslett på henda. Eller eksem er det vel. Eg har hatt det i eit år og det går faen ikkje vekk. Det klør heile tida og blir tørt og ekkelt. Så ekkelt at eg ikkje vil halde deg i handa eingong.
Det jævla utslettet blir berre værre, uansett kva salvar og råd eg får av legane. Uansett om han stilige legen seier: "Bruk den og så den og så den, og sååå er du kvitt det"

Eg blir ikkje kvitt det. Det klør. Heile tida.

Eksemen minner meg om uroligheita inni meg. Det klør og klør, og forsvinn liksom aldri. Det er faktisk jævla irriterandes å klø, heile tida. Til du blir sår. Til du byrjar å blø. Til kvar einaste bevegelse gjer ilt.

Det er som om eksemen min er angsten min. Stresset mitt. Depresjonen min. Det er som om kroppen, som ellers alltid smilar, prøver å vise meg noko. Prøver å vise andre noko.

For sjølv om kroppen er roleg utvendig, så klør den innvendig. Det er berre at den ikkje visar det.

Utenom når eg klør på henda.

Du kan sjå alt då. Når eg klør.

Einsemda

Det er denne einsemda, som aldri gjev ho fred. Den er som eit ope sår, som aldri gror. Som ei smerte ho ikkje klarer å skjønne kvifor ho har eller kvar den kjem ifrå. For eigentleg er ho ikkje einsam. Det er mange rundt ho. Sånn sett er ho ikkje så ofte åleine heller. Men einsemda og smerta er der likevel. Inni ho ein stad.

Det er desse kveldane og nettene med denne indre smerta som gjer ho gal. Som gjer at ho får lyst til å kjøre i fjellveggen eller hoppe frå brua. Sjølv om ho veit at morgondagen heilt sikkert blir betre, berre ho går ut, møter folk og delar. Delar tankane sine. Og slapper av. Og berre lever.

Det er berre desse kveldane og dei stundane når smerta blir så sterk at den verkar uoverkommelig og dreg frå ho all motivasjon og glede. Ho må berre komme seg gjennom dei. Så går det nok bra. Så ordnar det seg nok. Ein dag.

Vår sista dans

Jag vet vad som måste göras
Ändå sitter jag kvar här
Och det skrämmer mig att jag kan nå dig var du än är

Och om jag behöver förklara
Den skugga som vilar i tiden
Förstör inga minnen, du vill inte se mig såhär

Men jag vet att jag döljer en sanning
Att väntan inte leder någonstans
Jag vet att jag måste ta steget ur vår sista dans

Jag vet vad som måste göras
Ända sitter jag kvar här
I ett sista kapitel som jag har förälskat mig i

Jag försöker att strida mot känslan
Men den är rädd och den spelar ett spel nu
Jag får för mig att jag kan va kvar men vet inte hur

Men jag vet att jag döljer en sanning
Att väntan inte leder nånstans
Jag vet att måste ta steget ur vår sista dans

Jag vet vad som måste göras
Ändå ligger du kvar här
Och jag hoppas du sover, jag smeker dig lätt om din hals

Jag vill inte spara min längtan
Jag har tänkt men aldrig fått tala
Så feg att jag viskar du hör säkert ingenting alls

Men jag vet att jag döljer en sanning
Att väntan inte leder nånstans
Jag vet att jag måste ta steget ur vår sista dans

Ja, jag vet att jag döljer en sanning
Att väntan inte leder nånstans
Jag vet att jag måste ta steget ur vår sista dans

Älskling hör på, jag tar steget ur vår sista dans

A love story

Honey i told you
That these things never last
And one of these days now
You`ll start dreaming of the past
When life was once too short for all the things we`d do and the shots we`d call
And endless summer without a fall
When promises were meant to keep
And nighttime wasn`t meant for sleep
A love story at it`s peak
Doesn`t it feel good
To know that you`ve been loved
And doesn`t it make you
Laugh when you think of
The day when we all got lost on the old mans farm
Just trying to get across 
It was only then i knew what love was
Sunday mornings that never ended and hangovers that never mended
A love story atit`s peak

Thomas Dybdahl

Draumen

Det var vel heller meir tanken på å berre forsvinne som frista mest. Å berre kunne synke inn i ei draumeverd der alt var fint, der alt kom til å ordne seg. Der dei unødvendige, dystre tankane ikkje fanns. Ho elska å sove. Kunne ha sove heile dagen. Unngått tankane og berre drøymt. Søvnen var som dop for ho, det var den flukta frå verkelegheita som ho trong. Avslappinga ho desperat lengta etter.

For i vaken tilstand slappa ho aldri av. Det var så mykje å tenkje på. Enten på noko ho hadde gjort gale eller på noko ho mest sannsynlig kom til å gjera gale. På fortida og framtida. På kven ho var, på kva som var meininga med livet og kvifor ho i det heile tatt var i livet.  Evige dystre tankar ho måtte kjempe seg gjennom kvar einaste dag, kvar einaste time, kvart minutt og kvart einaste forbanna sekund. Dei balla på seg og tilslutt var alt mørkt. Mørkt som ein vinterkveld utan stjernene og månen. Som ein tunell utan lys, utan ende. 

Ho sov heller. I draumane var det lys og håp. I alle fall meir enn i verkelegheita.

Ønskeliste :)

Då synke eg til det nivået at eg legg ut ønskelista mi her på bloggen. Anbefaler alle å flytte inn i ein leilighet litt før jul, for då har ein så masse ein ønske seg og kan skriva ei laaang ønskeliste :) Sjølv om ønskelista kan verka litt kjedelig for utenforståande, så synst eg sjølv at den egentlig ikkje er det i det heile tatt :)

Tilfeldig rekkefølge sjølvsagt :

1. Ein kvit puff med oppbevaringsmuligheter :)
Denne her (kvit): http://www.ikea.com/no/no/catalog/products/S59885809/#/S39885829

2. Denne lampen:
http://www.ikea.com/no/no/catalog/products/90148766/

3. Grytekluter og kjøkkenhåndkle (dette e ein sånn kjedelig ein, men eg treng da verkeleg)

4. Opplevelser. Ein kinotur med deg. Ein teaterframsyning. Eit show. Ein tur. Ein kaffiavtale :)

5. Gåvekort på diverse stader er alltid genialt

6. Alkohol! (helst ikkje raudvin)

7. Kjøkkenstoler! (helst kvite eller limegrønne)

8. Gåvekort på tv2 sumo!!!

9. Datapute! (gjerne med høgtalarar). Akkurat sånn som denne faktisk:
http://www.dinside.no/836229/logitech-speaker-lapdesk-n700

10. Teskjeier og anna kjøkkenutstyr:D

11. Øyenskygge (gjerne jordfarger)

12. Symbolske gåver (Dette ønsker eg verkeleg altså og blir veldig glad for, spesielt dersom de vel: "Retten til et hjem":) http://www.symbolskegaver.no/Retten-til-et-hjem

13. Ting som gjer at eg kan finne ut kva eg skal bli...

14. Gode bøker. Denne her feks.: http://oktober.no/Boeker/Skjoennlitteratur/Romaner-noveller/Syngja

15. Gitarbok. Alltså ei bok med sangar med gitargrep :)

16. Treningsklede (kanskje eg begynne å trena då?)

17. Denne: http://www.enklereliv.no/sovnmaskin.html

18.  DENNE HER: http://www.enklereliv.no/pillehusker.html

19. Oooog denne: http://www.enklereliv.no/solskygge.html


Og fred i verda sjølvsagt :)

Eit heilt folk - gløymt av verda

I sommar reiste eg og ei studievenninne på ein månads tur til "dei heilage landet" i Midtausten. Israel for nokon. Palestina for andre. Før eg reiste var eg klar over mange av dei forskjellige sidene i denne konflikta og at situasjonen er komplisert. Ting er ikkje svart/kvitt. Det er så mykje meir. Desse månadane etter eg kom heim har eg prøvd å samla alle tankane, meiningane og inntrykka frå turen slik at eg på ein eller annan måte skal kunne sitte igjen med ei løysning på problemet. Det har ikkje vore så lett. Eg vil likevel prøve å fortelje kva eg har sett og kva som skjer i dette litle, men store landet i Midtausten. For uansett kva konflikten handlar om, så skjer det store brot på grunnleggande menneskerettigheitar utan at verda bryt inn. Utan at nokon veit det. Me snakkar om eit heilt folk, gløymt av verda; Palestinarane. 

Landet Israel er full av kontrastar. I løpet av den månaden me var i landet reiste me frå sør til nord, frå vest til aust. Den eine dagen gjekk me rundt på Vestbredden omringa av ein 8 meter høg betongmur, mens me nokre dagar seinare låg på stranda i storbyen Tel-Aviv, ein time eller to vekke frå det heile, med ein drink i handa, utan bekymringar. For dette er Israel. Eit moderne og fantastisk land, med rettigheiter, gode vegar og velferdstilbod. For israelarane... Me opplevde mange flotte bygningar, historiske stadar og møtte mange flotte menneske i heile Israel. Både jødar, kristne og muslimar. Eg kunne ha skrive mykje om reisa vår, men vil i denne artikkelen konsentrere meg om det me opplevde og dei inntrykka me  fekk på Vestbredden, Palestinarane sitt område, som i dag er okkupert av Israel.

På Vestbredden bur det i dag ca. 2,5 millionar palestinarar. Dette er palestinarar som nekta å rømme frå heimstaden sin då Israel vart danna for over 60 år sidan eller flyktningar som rømte frå palestinske landsbyer som Israel jevna med jorda eller jaga vekk befolkningen. Menneska på Vestbredden blir i dag okkupert av Israel og i tillegg bur det rundt ein halv million jødiske busettarar der. Desse  er ansett å vera i strid med folkeretten, fordi dei er oppretta på okkupert territorium. Rundt Vesbtredden har Israel bygd ein 8 meter høg mur, eller eit sikkerheitsgjerde som Israelarane sjølv kallar det. Som om muren ikkje er nok, så fylgjer den ikkje grensa mellom Vestbredden og Israel, men snik seg mellom hus, vener og familiar inne i dei palestinske områda. Israel hevder muren blir bygd (den er over 10 år gamal, men endå ikkje ferdig) av omsyn til sikkerheita. Målet med muren er, i fylgje den israelske regjeringa, rett og slett å hindre terroristar som ynskjer å ramme Israelske mål, ved å sperre eit heilt folk inne (eller ute, alt etter som). Palestinarane meinar muren er bygd for å gjere kvardagen deira så tøff at dei heller vel å flytte.

Huset deira med mur på alle sider

Uansett grunn: Konsekvensane av denne muren er ekstreme og det såg me sjølv på turen vår. Mellom Jerusalem og Betlehem trefte me ein familie som budde rett ved hovudvegen som gjekk mellom Jerusalem og Betlehem før muren vart bygd. Familien hadde då butikk og bilverkstad og tente gode pengar. I dag er huset deira omringa av muren på tre sider. Dei er skilt frå venner, slekt og naboar som budde rundt dei og er økonomisk konkurs. Familien hamna på Betlehemsida, skilt frå alle på Jerusalemsida. Før kunne dei gå til naboane sine, i dag er det nesten umogleg å reise på besøk. Dette fordi dersom ein arabar, som bur på Vestbredden, vil inn i Jerusalem må han søke om lov. Dette tar dagar og veker å få godkjent. Som oftast får ein nei som svar. Familien kan heller ikkje gå opp på taka sine, så dersom vatnbehaldaren på taket ryk må dei vente fleire dagar på godkjenning. I mellomtida er dei utan vatn. Mora i familien fortalde oss om sine traumatiserte born, som kom heim frå skulen og oppdaga at huset var blitt innestengt med mur på alle kantar og om soldatar på muren som trua og kjefta dersom borna spelte fotball i gata utanfor heimen sin. Borna hadde forandra seg kraftig og sleit psykisk grunna denne totalforandringa av kvardagen sin. På grunn av muren. 

 
               Utsikten frå huset deira                                         Mur på alle sider

Me var så heldige og fekk møte Kirkens Nødhjelp i Betlehem og høyre om deira arbeid på Vestbredden. Dei overvåker blant anna checkpoints. Checkpoints er opningar på muren, strengt kontrollert av israelske soldatar, der palestinarar som skal gjennom og inn på andre sida av muren må stå i kø, gå gjennom metalldektorar og vise identifikasjon og godkjenning. Representanten me møtte, Elsa frå Noreg, kunne fortelje om soldatar som med vilje brukar lang tid, stenger checkpointer utan grunn og forvarsel, og som håner og trakasserer Palestinarar. Ein veit aldri kor lang tid ein gjennomgang vil ta. Palestinarar med jobb i Jerusalem ventar vanlegvis frå kl.4 til kl.7 om morgonen for å kome seg på jobb, kvar einaste dag.  På checkpointen er det unge og gamle som står i timevis i kø for å vente på sin tur til å vise sine identitetspapir til unge Israelske soldatar som har all makt over liva deira. I eit land dei sjølv vart fødd i. I eit land dei ser på som sitt heimland. Der generasjonar av slekta deira har levd, dyrka jorda og vandra fritt. Dei er no innestengde og blir behandla som terroristar.

På veg inn i ein checkpoint mellom Jerusalem og Betlehem ein rolig ettermiddag. Her står palestinarane som sild i tønne kvar morgon

Muren skil ikkje berre menneske frå menneske, men også menneske frå jorda si. Me møtte mange Palestinarar som har mista jorda si og oliventrea sine fordi menneska og jorda deira har hamna på forskjellige sider. Oliventre som har vore i familien i generasjonar og som også er levebrødet deira. Dei mister jorda si og levebrødet sitt, sidan Israel har ein jordbrukslov som seier at dersom ein ikkje dyrkar jorda si på tre år, så blir den staten si. Med ein mur mellom menneska og jorda deira, blir dyrking (logisk nok) umogleg.

Då me reiste til Hebron, den største byen på Vestbredden, fekk me oppleve ekstreme forhold. I denne byen har 500 jødiske busettarar busett seg, saman med dei 550 000 Palestinarane som budde der frå før. Busettarane hevdar Gud har gitt dei rett til å ta over byen og at byen høyrer til Israel. Dei er med andre ord ekstremt ideologiske og religiøse. Mange kjem frå USA. I ryggen har dei 3000 israelske soldatar som beskyttar dei. Me fekk høyre historier om busettarar som ulovleg har overteke palestinske hus midt på natta og som stadig trakasserer og er valdlege mot born og vaksne. Me fekk også sjå videoar og høyre historiar om soldatar og busettarar som angrip lokalbefolkninga, ofte små skuleborn, både verbalt og fysisk.

Då me gjekk rundt i Hebron, skjøna me kvifor deler av byen blir kalla spøkelsesbyen. I eine delen av byen var det heilt stille i gatene. Dette fordi ingen born torer leike i gatene og marknadane er blitt stengde. Byen likna skremmande på Apartheidstyret i Sør Afrika, med forskjellige vegar for israelarar og palestinarar. Dersom palestinarar går i feil veg kan dei bli arrestert i fleire månadar, mistenkt for terrorisme. Det er soldatar på kvart einaste hjørne, tungt bevepna. For oss nordmenn, som sjeldan ser våpen, var dette skremmande og uvant. Me følte oss mistenkeleggjort og usikre. Me kom til gater der marknadane framleis var opne. Over oss var det netting og plastdukar, full av steinar og søppel. Palestinarane har prøvd å beskytte seg for dei jødiske busettarane, som har tatt over etasjar i hus ovanfor butikkane og dagleg kastar ned urin, maling, store steinar og anna søppel i gatene. Me såg sjølv med eigne auge Israelflagga som hang ut vindauga saman med store steinar som hang i nettinga nokre meter over oss. 

Me høyrte også om ekstrem vald og "Molotov-cocktails" som blir kasta inn i palestinske hus av jødiske busettarar. Hjå ein familie me besøkte hadde eit born på 18 månadar blitt drepen av ei slik bombe, men  ingen blei  straffa for det. I følgje FN blir meir enn 90% av anmelde saker om busettarvald henlagt utan tiltale og  rapporterte angrep frå busettarane har auka sterkt dei siste åra.

Ekstreme settlarar høyrde me også om i Jerusalem då me besøkte huset til ei palestinsk kvinne. Ho var 80 år gamal og hadde tepper hengande framfor vindauga sine. I alle fall halvparten av dei. Resten av huset hennar var overtatt av jødiske settlarar. Kvar dag stod desse naken i vindauga, urinerte bort på hennar del av huset og ropte skjellsord og trua ho. Desse teppene var hennar beskytting mot trakasseringa ho opplevde kvar dag. Ingen andre greip inn for å stanse det og i den israelske retten har ho ikkje ein sjans mot busettarane. Slike historiar var ikkje vanskelige å finna, men dei er framleis vanskelige å forstå.

                                           Fredsdua med skotsikker vest. Gatekunst av Banksy.

Jente som leiker i Hebron

For kvifor gjer Israel dette? Det er viktig å hugse på opp i alt dette at regjeringa i Israel har mange grupper å tenkje på. Frå sekulære til ekstremt religiøse. Det er også viktig å hugse på at Israel opplevde mange sjølvmordsbombarar i tida før muren kom og at desse er blitt kraftig redusert etter bygginga av muren vart starta. Likevel; etter å ha sett konsekvensane av handlingane til regjeringa i Israel, spør eg: Er det rettferdig å behandle eit heilt folk for det nokon gjorde? Ein skal aldri akseptere terrorisme og sjølvmordsbombing, men blir hatet mot Israel mindre ved å bygge ein mur og ved å behandle menneske på denne måten? Blir hatet og terrorismen mindre ved å undertrykke og diskriminere?  Guiden vår, som viste oss rundt på Vestbredden, fortalde om Palestinarar utan håp. Om ungdom som slutta seg til motstandsbevegelsar, som ser på terrorisme som einaste utveg. Han var skremt av denne utvikliinga, men forstod også desse unge palestinarane. Verda ser dei ikkje og høyrer ikkje, samtidig som landet dei alltid har budd i og elska blir tatt frå dei, sakte men sikkert.

Det har vist seg at Palestinarar nektar å la seg rokke med og kjempar sin eigen stille kamp. Dei blir værande og nektar å reise, sjølv om kvardagen deira verkar både håplaus og vanskeleg og sjølv om verda ikkje løfter ein finger for å forbetre situasjonen. Det er tydelig at muren/sikkerhetsgjerde, som skulle vera løysninga på problemet, heller har ein skapt eit sinne og ei kjensle av undertrykking, som ein dag vil renne over. Slik blokaden av Gazastripa også fører til. Nemlig meir hat og meir ekstremisme.

Ein kan diskutere lenge om kven som eigentlig har rett på dette heilage landet i Midtausten og korleis ein skal få fred mellom partane. Eg har ikkje kome fram til ei løysning, men skjønar no at ein aldri får  fred ved å stenge eit folk inne, splitte familiar og vener, og fjerne dei frå jorda si. Ein får ikkje fred ved diskriminering, audmjuking og mistenkeleggjering.  Ein får ikkje fred dersom ein ikkje kan forstå og anerkjenne den andre parten,  slik me menneske må gjere, dersom me skal leve saman. Ein får aldri fred dersom Israel fortsette på denne måten.

EM-kamp på storskjerm i Jerusalem

På reisa vår oppdaga eg også ein annan viktig ting, som er lett for å gløyme. Nemlig at dette er menneske. Menneske som fortene å bli beskytta av anna enn plastdukar og tepper foran vindauga sine. Dei er menneske som meg og deg. Som går på skule, som ser fotball, som er forelska og som har draumar og kjensler. Menneske som berre ynskjer å leve liva sine, der dei alltid har levd det og med familie og venar som dei alltid har levd med. Dei ynskjer å sjå EM i fotball med energidrikk og solsikkefrø som snacks og å kunne spele fotball i gata utanfor heimen sin.
Uansett om ein meiner at dei trur på feil religion, ikkje har rett å bu der dei bur, tenkjer feil eller handlar gale, så bør ein behandle dei som menneske. Menneske med rettigheitar og verdigheit. Etter turen vår til Vestbredden kan eg med handa på hjarte seie at det blir ikkje palestinarane i dag.

Det er noko fint

Det er noko fint
med å høyre lyden av oppvaskemaskina,
som du veit du har tatt på og som du veit du skal tømme.

Det er noko fint
med fatet på benken,
som du veit du satt der og som du føler kan stå der litt til.

Det er noko fint
med lysa i vindauga,
som du har tent og som du kan slukke.

Når du vil.

Det er noko fint
med rotet i senga.
Sjølv om du skulle hatt eit nattbord

Det er noko fint
med den planten som har visna.
Det er di skuld og du veit det.

Det er noko fint
med å sitte i sofaen og vete at den har du kjøpt.
Den er din.

Det er noko fint
med å bu for seg sjølv
og lydane og rotet sitt

Det er noko fint
med å leve åleine
med tinga sine
med tankane sine

Ja, akkurat no,
er det er ganske fint

Der var han

Det var som om noko gnistra mellom dei to. Ho skjønte ikkje kvifor eller kva det var, men ho kjende det på heile kroppen. Ho prøvde å konsentrera seg og holde fokus, men kroppen og tankane hennar søkte han. Ho drøymte seg vekk. Fantasterte korleis det ville vera å ta på han. Korleis det hadde vore å bli tatt på, av han.
Han gjorde ingenting spesielt, berre gjekk og snakka som alle andre, men likevel var ho heilt satt ut av å vera i nærleiken av han. Måten han bevegde seg på gav ho frysningar på ryggen. Måten han smilte på, gjorde at hjarta hennar vart varmt og rolig. Alt han sa, gav ho lyst til å grine. Grine fordi alt var så riktig. Han og orda hans.

Ho såg ryggen hans mens han gjekk ut døra og tenkte: Der var han. Der var draumemannen.

Lykketjuvane

I helga har eg vore på stressmestringskurs på Solstrand Hotell, saman med 10 andre flotte personar. Sjeldan har eg kjent på ei sånn rolig kjensle inni meg. Eg kan ikkje hugse sist eg sovna med eit smil om munnen på denne måten. Med ei kjensle om at alt kjem til å ordne seg.

Eg vil dele eit utdrag frå papirheftet me hadde. Ein beskrivelse av depresjon, som eg kjenner meg veldig godt igjen i:


Lykketjuvane

Depressive lidelsar er tjuvar som tar lykken frå menneske. Dei stjel sjølvtillit, energi og livslyst. Depresjon er å miste evna til å vera glad, men depresjon er også å miste evna til å føle sorg. Som opplevelse kan depresjon minne om sorg, men er verken sorg, vemod eller tristheit. Depressive lidelsar angrip sjølvbilete på ein heilt annan måte.
Depresjon er å miste delar av evna til samhørighet med andre. Det er ein djupt einsam tilstand. Depressive lidingar gjer menneske sjølvsentrerte, men ikkje egoistiske.

Depresjon er å dø av tørst, med eit vannglass foran deg.

Ein deprimert person kan lengte etter kontakt, men skyv andre frå seg og isolerar seg. Det som er så trist, er at ein også mister seg sjølv som støttespelar. Istaden får man ein kritikar inni seg som ser det negativ i alt. Når kritikaren blir for sterk er det lett å sjå på seg sjølv som verdilaus, oppfatte livet som meiningslaust og miste håpet om eit betre liv

Ensomheten

Og ensomheten er huset ved veien
du raver dødstrett inn i
og finner varmt og trygt og godt
Og ensomheten er frosten
som gjennomsyrer deg senere på natten,
vinden som iser gjennom åpne sprekker
og istykkerslåtte vinduer,
og jager deg ut igjen.
Men ensomheten er fortvilelsen
som hyler over veiene.

Gunvor Hofmo

Stressa

Det er rart. At ein kan få panikk. Bli stressa. Så stressa at kroppen skjelv. Av berre ein liten filleting, som egentlig ikkje betyr noko. Som du egentlig ikkje treng å stresse over og som du ellers ikkje hadde tenkt over eingong. Men akkurat i dag, så stressar du. Noko voldsomt.

Eg er flink å stresse. Stressar når eg er vaken, og når eg søv. Heile tida. Nokre gongar meir enn andre, men det er alltid stressing inne i bilete. For småting, men også for store ting. Dei store spørsmåla i livet. Kva ein skal bli. Kven ein skal vera. Kva ein skal gjere med resten av livet sitt.

Eg slapper aldri av.
Eg stressar.

Fordi eg er ein stressar.

Eg og Halldis

Eg og Halldis er mykje med kvarandre for tida. Kvar kveld, før eg sovnar. Ein morgon i ny og ne. Eg ligg i senga og smakar på kvart einaste ord ho gjev meg. Kvart einaste ord. Eg finn ein ny meining med orda hennar rett som det er. Ho er spennande, på den måten. Ein veit aldri heilt kva ho meinar eller kven ho tenkjer på. Men ho tenkjer mykje. Eg og ho er like, på ein måte. Ho seier akkurat det er tenkjer og det eg kjenner på. Ho har tydeligvis vore gjennom det same som meg. Følt det same. Kjent på dei same kjenslene. Det er godt. Støttande, på eit vis.

Takk, Halldis.

ORD OVER EI GRIND 

Du går fram til mi inste grind
Og eg går fram til di
Innanfor den er kvar av oss einsam
Og det skal vi alltid bli

Aldri trenge seg lenger fram
Var lova som gjaldt oss to
Anten vi møttes tidt eller sjeldan
Var møtet tillit og ro

Står du der ikkje ein dag eg kjem
Fell det meg lett å snu
Når eg har stått litt og sett mot huset
Og tenkt på at der bor du

Så lenge eg veit du vil koma i blant
Som no over knastrande grus
Og smile glad når du ser meg stå her
Skal eg ha ein heim i mitt hus

Halldis Moren Vesaas

Ikkje la meg...

Ikkje la meg vera åleine
Det er då dei verste tankane kjem

Ikkje la meg synke ned i mitt mørke
Det er der håplausheita rår

Ikkje la meg fortelje deg at eg har det bra
Det er der eg gjer feil, gong på gong

Ikkje la meg liggje våken om natta
Det er då eg blir åleine, med meg sjølv

Ikkje la meg bli overbevist av tankane mine
Tankane mine, som berre visar meg mørket
Det er i mørket eg blir åleine

Og åleine, bør ingen vera


Tone Mjelde

Den fyrste snøen

Den fyrste snøen
kom i dag.
Eg såg den såvidt
men den var der.

Dei fyrste flaka
som markerer starten
på vinteren
på kulden
på mørket.

Dei ser så
harmlause ut
snøflaka,
men eg veit kva dei betyr;
Starta på ei ny årstid

Ei ny årstid
Utan deg

Meir enn berre fotball

Det er med tungt hjarte eg innser at fotballsesongen går mot slutten og ein vinter utan lokalfotball står for tur. Det har vore nok eit flott år med mykje fotball, mange solgte vaflar, sosiale stunder og både glede og sorg. Som styremedlem i Hausvik FK tilbringe eg litt tid på idrettsplassen og i klubbhuset i Haus, saman med mange, mange andre flinke og engasjerte Hausingar. Sjølv om eg sitt i styret og burde vore veldig fotballinteressert, sett Premier League og iallefall heia på eit lag utanom Hausvik, så er eg heller av den typen som gjerne er meir opptatt av kor mykje pengar kiosken fekk inn på ein kamp, enn om det var offside eller ikkje offside. Og som heller er opptatt om vaflane var gode enn om det var feilkast eller ikkje. Likevel så sitt eg i eit fotballstyre, ser fotballkampar og plutselig så likar eg fotball utrulig godt. I alle fall lokalfotballen.

                For lokalfotball er ikkje berre fotball.  Den er så utrulig mykje meir. Sjølvsagt er det viktig å spele god fotball og at ballen går forbi keeperen i ny og ne liksom, men det er ikkje berre den fotballen det handlar om. Lokalfotball er fedre, som stolt ser bornet sitt score sitt fyrste mål og "fotballmammaer", som klagar over kunstgrasknottar i heile huset. Lokalfotball er å juble over å så vidt behalde plassen sin i 6.divisjon, etterfylgt av ein heidundrandes fest med allsong og frysningar på ryggen. Det er heiing og oppmuntring, sjølv om keeperen mista ballen mellom beina. Det er diskusjonar etter kampen om "drittdommaren", som openbart  dømte imot Hausvik.  Det er heimelaga bollar i kiosken og litt utgått brus. Lokalfotballen er ungdomsjenter som møter opp på kampar, totalt uinteressert i fotball, men fryktelig forelska i spissen og pittelitt i høgrebacken. Det er trenarar som favoriserer sin eigen son eller dotter og som skrik heilt til dei blir hese. Lokalfotballen er samtaleemnet på butikken. Lokalfotballen er limet i bygda.
                Dette limet er grunnen til at eg liker lokalfotballen så godt og det er grunnen til at eg sitt i eit fotballstyre. For limet er så utrulig viktig for ei bygd. Det skapar tilhørigheit, samhald og fellesskap. Me finn det ikkje berre i fotballen, men også i resten av frivilligheita i bygda. I musikklaget. I ungdomslaget. I speidaren. Dette limet gjer at ei bygd fortsett å fungere og ikkje dør ut. Det er det som gjer at folk blir buande og kjem tilbake til bygda etter livet i byen. "Fotballpuben" er kjekk ei stund liksom, men etterkvart så saknar ein å stå på sidelinja i Haus med ei varm vaffel i handa. Limet skapar aktivitet og engasjement og det får heile bygda til å legge vekk alt anna enn dugnadsarbeid i to år, slik at ein kan bli ferdig med kunstgraslegging og opprusting av idrettsplassen. Limet gjer at foreldre vil ofre fleire kveldar i veka som trenarar og supporterar. Limet er det som får oss til å føle at me høyrer heime ein stad og at ein høyrer til eit fellesskap. Eit fellesskap som er opent for alle. Ja, berre ein heier på riktig lag då sjølvsagt.
                For alle kan møte opp som tilskodar på kampar. Lokalfotballen passar nemlig for allslags folk. Både for dei som faktisk er fotballinteresserte og for dei som "berre" er forelska i midtstopparen. Ein har ein lika god grunn til å ville sjå kampen. Og når ein ser på lokalfotball, så er det lov å skrike på feil plass eller sei at det er offside, sjølv om det soleklart ikkje er det. Eller å skrike straffe sjølv om spelarane ikkje er innanfor 16 meteren eingong. Det er fullt lovlig å heia ekstra på bror sin, som sjølvsagt alltid er banas beste, eller bue litt på han som knuste hjartet ditt på ungdomsskulen.
                Så dersom du saknar ein plass der du kan vera uproff og ikkje ha peiling: Du er hjartelig velkommen å sjå på lokalfotball med meg. På sidelinja på Haus Idrettsplass. Kanskje som kioskvakt i ny og ne, med to-tre vaflar i magen. Rundt oss kjem det til å vera folk, som har totalt forskjellige mål og interesser enn oss. Men me har alle ein ting til felles: Me likar lokalfotballen. Fotballen som er meir enn berre fotball. 

Aleine att

No sloknar solbrannen ute.
Eldblomen bjart brenn ned.
Det mørknar alt. Du gjekk ifrå meg nyss,
Og fela di tok du med.

Du spela, og under bogen
Ustanselig blomar spratt,
Eg sat i eit endelaust blomeregn.
- No kan eg ikkje finne dei att.

Er dei alt visne, alle?
Hell var det ikkje meg dei galdt?
Hell tok du dei med da du gjekk istad!
- Helst har eg vel drøymt det, alt


Halldis Moren Vesaas

På ein kveld som denne

Himmelen er full av stjerner i kveld. Det føles som ein evighet sidan eg sist såg dei der oppe, på himmelen over Mjeldalen. Dei har nok vore der, men i kveld er dei så tydelige. Så fulle av meining. Så fulle av minner. Så utrulig flotte, der oppe.

På ein kveld som denne, med stjernehimmel og måneskinn i Mjeldalsvatnet, flyg tankane avgårde. Dei flyg tilbake til kvelden eg og ein nabogut låg i snøen og såg opp, på akkurat dei same stjernene. Eg hugsa han spurde meg om det fanns noko meir der ute. Som om eg visste. Som om eg hadde svar. Eg hugsa eg vart svimmel av alle tankane og på alle svara eg ikkje hadde.
Det var likevel fint, at han trudde eg hadde dei.

Tankane flyg tilbake til ørkenen i Jordan, då me låg i den raude sanden under stjernehimmelen og venta på eit stjerneskudd, som aldri kom. Tenk. At eg ser på dei same stjernene, akkurat no. Tenk at dei same stjernene viser seg i Jordan, akkurat no. Alt er så stort. Så uverkeleg.

På ein kveld som denne er kjenslene så utrulig sterke. Ein kveldstur er ikkje lenger berre ein kveldstur. Det blir ein tur i historia. Ein tur der livet og minnene du sålangt har opparbeida deg flyg forbi deg. Nokre minner sterkare enn andre. Nokre vondare enn andre. Nokre du kunne vore forutan, men som likevel har båre deg fram til denne kvelden, til denne kveldsturen.

Tårene renn ned på kinna mine, men det er ikkje av tristhet. Ikkje fordi eg er lei meg, eller skulle ynskja eg var ein annan plass.

Dei berre kjem, saman med minnene.

Jenta på Dolly Dimples

Ho sitt å gøymer seg i ein krok på Dolly Dimples, med pizzaskalker på tallerkenen. Magen hennar er full av pizza, dipp og Solo. Det er tirsdag. Dette er tirsdagsmiddagen.

Utanfor passerer eit kjærestepar. Eit lukkeleg og forelska kjærestepar. Spreke og friske. Ikkje av den typen som går på Dolly Dimples på ein tirsdag. Ikkje den typen som sitt å gøymer seg i ein krok..
Ho kjenner seg einsam der ho sitt i hjørnet sitt. Heilt forbanna åleine. Byen der ute er så skummel og usikker. Full av farer og full av menneske. Skumle menneske. Menneske som stirre. Som dømme.

Folka strømmar forbi, som ei elv, som aldri sluttar å bruse. Fullt av forskjellige menneske. Alle unike på kvar sin måte, men samtidig så utrulig like. Fine i kleda, ordentlig og gjennomkamma hår, perfekt sminke. Frå vindauga på Dolly Dimples ser dei lukkelege ut. Sjølvsikre, heile gjengen. Utan problem. Utan angst.

Ho slapper ikkje av eit einaste sekund. Gledar seg berre til å kome heim, der ingen dømmer. Der ho kan puste, djupt inn og ut. Der ho ikkje treng halde magen inne eller rette seg opp i ryggen. Der ho ikkje tenkjer på alle dei andre. Der ho berre kan vera seg sjølv, med dyna rundt seg.

Trygt og godt...

Good morning... sunshine?

Når eg legg meg om kveldane, eller rett før eg sovnar, så er eg full av optimisme. Morgondagen verkar så flott liksom. Eg gledar meg til å starte den. Klarar nesten ikkje sove, fordi eg tenkjer på alt eg skal gjere. Kven eg skal møte. Kven eg skal snakke med. Morgondagen kjennes som fyrste dagen av resten av livet. Eit fantastisk liv.
Men så vaknar eg, på denne morgondagen, og alt er svart liksom. Det eg tenkte kvelden før er vekke og umulig å finne fram. Dagen verkar lang, utan noko å glede seg til. Alt for mange å møte, alt for mange å imponere. Den e skremmande, og det er mykje betre å berre sove seg gjennom den. Trygt og godt under dyna.

Kanskje eg treng nokon atmed meg i senga, som minnar meg på det eg tenkte kvelden før. (Ikkje at det er plass i 90senga eg søv i for augenblinken, men du skjønnar). Kanskje eg treng ein motivator om morningen. Ein som ikkje lar meg slå av vekkerklokka dersom eg ikkje står opp. Ein som kan fortelje meg det eg sjølv tenkar i vaken tilstand, men som eg gløymer i halvsøvne om morgonen. Ein som fortel meg om planane mine .  Som minnar meg på den fantastiske framtida. Vår fantastiske framtid.

Eller kanskje eg berre treng ein hund. Som faktisk får plass i 90 senga mi.

Ja, det er det eg gjer. Eg treng ein hund faktisk!

ntååååå....

Ingenting?

Eg føler folk ser på meg med andre auge... Eg merker det overalt, og eg liker det. Det er heilt fint. For dei ser meg. Den verkelege meg. Det kan hende eg berre innbiller meg det. Kanskje fordi eg reknar med at folk veit det, har lest det, og at eg ikkje treng late som. Som om eg e perfekt. At eg ikkje treng vera andre enn meg sjølv. Tone Mjelde, med sjølvmordstankar i bagasjen... Som mange andre.
Dette "sjølvmord-hysteriet" heldt på å roe seg og kvardagen innhente meg. Det er fint, for eg vil at kvardagen skal innhente meg. Det er ikkje det at eg vil at sjølvmord-snakk skal gå over. Eg håper det aldri går over. Det er berre hysteriet liksom. Me treng ikkje hysteri. Eg treng ikkje hysteri.
Eg kjenner at eg snart er over det. Over faktumet at heile vestlandet veit om mine dystraste tankar. At folk i Oslo har lest artikkelen min. At nokon faktisk har oversatt den til engelsk på internett. Det tar litt tid, men eg er snart over det. Eg kjenner eg byrjer å tenkje på andre ting. På verda der ute liksom, og på deira problem. Sakte, men sikkert.
Det er liksom sånn at for å klare å sjå verdensproblema (dei verkelege verdensproblema) og for å kanskje kunne gjere noko med dei, så treng eg å ha kome over "sjølvmordtida mi", sjølvfokuseringa mi og mine eigne verdensproblem. Eg er snart det. Trur eg. Håpar eg. Det er ikkje at problema mine er så små, dei er meir enn nok. Dei vart nesten alt for mykje. Men eg må kome over dei. Eller gjere dei mindre.
Eg vil ikkje bruke meir energi på å tenke på unødvendige ting, som berre dreg meg ned og tære meg opp. Eg ynskjer å kunne fokusere på alle og alt det eg vil fokusere på. Massakrene i Syria, Palestinakonflikten, barneteateret i Mjeldalen, vaffelrøremangelen i Hausvik-kiosken. Sånne ting.

Men akkurat no er eg litt oppe i hovudet mitt igjen. Litt sånn at eg berre kan sitte å sjå ut vindauga og tenke. Eller berre sjå i ein vegg, og tenke. På meg sjølv, og littegrann på resten av verda, utan å gjere noko som helst. Utan å kome fram til noko etter å ha tenkt og tenkt.

Kanskje eg berre er ein tenkar. Og ein skrivar.

Og kva blir ein då liksom? Når ein blir stor altså...

Ingenting?

If I lay here

We'll do it allEverythingOn our own
We don't needAnythingOr anyone
If I lay hereIf I just lay hereWould you lie with meAnd just forget the world?
I don't quite knowHow to sayHow I feel
Those three wordsAre said too muchThey're not enough
If I lay hereIf I just lay hereWould you lie with meAnd just forget the world?
Forget what we're toldBefore we get too oldShow me a gardenThat's bursting into life
Let's waste timeChasing carsAround our heads
I need your graceTo remind meTo find my own
If I lay hereIf I just lay hereWould you lie with meAnd just forget the world?
Forget what we're toldBefore we get too oldShow me a gardenThat's bursting into life
All that I amAll that I ever wasIs here in your perfect eyesThey're all I can see
I dont know where
Confused about how as well
Just know that these things
Will never change for us at all
If I lay hereIf I just lay hereWould you lie with meAnd just forget the world?
Snow Patrol - Chasing Cars

Venter på at livet skal byrje...

Det er akkurat det eg gjer for augenblinken. Altså, eg lever og alt sånn. Lever veldig bra faktisk, men eg venter. Og eg føler at eg byrjer å bli klar for det eg venter på. At eg byrjer å bli klar for livet. For det som også venter på meg. På framtida. 

Når eg tenkjer meg om, så har eg kanskje alltid levd i fortida. Dvela over ting eg har gjort, noko eg har sagt, nokon eg har kyssa. Det er ikkje slik lenger. Eg veit ikkje heilt kortid det skjedde, men noko har forandra seg. Eg ser framover. Eg ser på det eg skal gjere, det eg skal sei, dei eg skal kysse. Han eg skal kysse. 

Denne veka byrjer eg på skulen igjen. I ein ny klasse, med heilt nye folk, og eg gledar meg sånn. Eg kjenner at Tone, den verkelege Tone (uperfekt og sånn), kjem til å kome fram. At eg kanskje ikkje vil sitte stille i ein krok og tenke over kvar minste bevegelse eg gjer. Hate kvar minste bevegelse eg gjer. At Tone, den Tone eg er med folk eg kjenner, òg kan komme fram med folk eg ikkje kjenner. At det framande ikkje er så uhyre skummelt lenger. Berre litt.

Hausten nærmar seg, og eg kjenner at eg elsker det. At eg elsker hausten. For då startar ting igjen. Skulen, teateret, bonderomantikken på tv2. Kvardagen. Og for ein gong skuld, så gledar eg meg til kvardagen, til rutiner og like dagar. Det er lenge sidan sist. Det er lenge sidan eg gleda meg på denne måten. 

Eg trong sommaren. Late dagar, med null stress. Eg trong å kome meg vekk, reise til Midtausten. Kjenne på kroppen at i helvette heller. Dette bryr eg meg om. Dette skal eg kjempe for. At det er noko å kjempe for.
Kanskje eg har funne meg sjølv i sommar. Kanskje eg har funne meg sjølv på nytt. Eller funne ut kva eg vil. At eg har blitt klar. Klar for hausten og det den inneheldt. For det hausten kan tilby. For kva livet kan tilby.

Eg berre ventar, og glede meg sånn til det startar. Til hausten er her. 

Oh my good!

Herrejemen for nokre døgn!
Etter "Dønn-fuckings-lukkeleg" kronikken min kom på trykk i Bygdanytt har alt vorte snudd på hovudet. Dobbeltlivet eg har levd i alle år har vorte avslørt. Av meg sjølv. Perfekte Tone har vorte uperfekte Tone. Og herregud så deilig det er!
Det føltes som lange dagar frå eg bestemte meg å sende artikkelen, til den vart publisert, og all slags tankar dukka opp. Kanskje ingen kom til å sjå meg i augene igjen. Og herregud. Eg sku på jobb dagen etter. På styremøte same kveld. Kva kom folk til å sei? Kom dei til å sei noko i det heile? Eg sov ingenting natt til fredag.

Første meldingen kom 06.53 og etter det har det nesten ikkje vore stille på mobilen og på facebook. Responsen har vore enorm. Og enormt positiv. Eg hadde aldri i min villaste fantasi sett for meg kor stort dette kom til å bli. At reaksjonane skulle vera så sterke og mange. Alt frå klemmer på butikken, fine ord på facebook, til telefon frå TV2! 
Eg har vore langt oppe. Så uendelig langt oppe. Eg har grene gledestårer i dusjen fordi eg er så uendelig glad at eg ikkje har det slik no. At eg ikkje tenker på sjølvmord. At å hoppe frå ei bru verkar heilt, heilt meiningslaust. Men samtidig så veit eg korleis dei tankane er, og kor utrulig aleine og mislykka ein føle seg. Som om alt anna enn å leve er det beste. For deg sjølv, og for alle andre. Eg veit kor langt ned eg kan kome, viss eg ikkje heile tida jobber med meg sjølv og tankane mine. Og samtidig så veit eg at nokon der ute, kanskje ikkje langt vekke frå meg, kjenner på desse tankane akkurat no. At dei føler at verda ikkje bryr seg. At ingen andre har det som deg.

Grunnen til eg sendte denne kronikken var for å prøve å bryte et dårlig mønster som eg meinar samfunnet vårt er på veg inn i. Ikkje berre på facebook (men det er der du ser det tydelig). Eg ville vise at det ligg meir bak Perfekte-Tone. At eg har nedturar, som alle andre. At me alle har nedturar. At det er normalt. Og at me må snakke om det. At alt blir betre då. Du får det betre, og samfunnet blir betre.

Så kjære deg. Kjære uperfekte deg. Vær deg sjølv. Vær deg. For du er god nok!